آیه نسخ آیاتآیه ۱۰۶ بقره، درباره تغییر یک حکم و جایگزینی حکمی دیگر بحث می کند. ۱ - تعریفبه آیه ۱۰۶ سوره بقره «آیه نسخ» می‌گویند. ۲ - آیه مربوطه(ما ننسخ من آیة او ننسها نات بخیر منها او مثلها الم تعلم ان الله علی کل شیء قدیر)؛ " هر حکمی را نسخ کنیم یا آن را به (دست) فراموشی بسپاریم بهتر از آن یا مانندش را می‌آوریم مگر ندانستی که خدا بر هر کاری تواناست". ۳ - نسخ در لغت و اصطلاح«نسخ» در لغت به معنای از بین بردن و زدودن، و در اصطلاح، تغییر حکمی و بیان حکمی دیگر به جای آن است. ۴ - پاسخ به یهودیاناین آیه شریفه در پاسخ به گفتار یهودیان است که می‌گفتند اگر نماز خواندن به سوی قبله اول (بیت المقدس) صحیح بود، پس دستور نمازگزاردن به سوی کعبه برای چیست؟ و اگر دستور دوم و نماز خواندن به سوی کعبه صحیح است، پس اعمال گذشته شما باطل است (!). ۵ - فلسفه نسخقرآن کریم در این آیه شریفه به ایرادهای آن‌ها پاسخ داده، فلسفه نسخ را به طور مختصر بیان می‌کند: چون خداوند بر احکام دین، حاکم و به مصالح همه بندگان آگاه است، گاهی از روی مصلحت امت حکمی را نسخ و حکمی بهتر یا مانندش را جایگزین می‌کند؛ زیرا نیازهای بشر گاهی با گذشت و تغییر زمان و شرایط و محیط دگرگون می‌شود و حکم جدیدی را اقتضا می‌کند. ۶ - نکتهذکر این نکته لازم است که اصول احکام الهی و پایه‌های اساسی دین، اصولی ثابت و برای همه جوامع و محیط‌ها در همه زمان‌ها یکسان است، و هرگز اصولی چون توحید، عدالت اجتماعی و صدها حکم دیگر دگرگون نمی‌شوند. [۳]
منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، ج۱، ص۲۴۹.
۷ - عناوین مرتبطنسخ قرآن. ۸ - پانویس
۹ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه نسخ». |